2023-жылдын 24-октябрында Баку шаарында, Азербайжан Республикасынын Эсептөө палатасынын чакыруусу менен Кыргыз Республикасынын Эсептөө палатасынын Төрагасы Алмазбек Акматов, аудиторлор Алимжан Байгазаков, Зарылбек Сатаев Азербайжандын Туруктуу Өнүгүү боюнча Улуттук Координациялык Кеңеши тарабынан уюштурулган Туруктуу өнүгүү максаттары "ТӨМ 2023 Глобалдык Саммиттин жыйынтыгы боюнча ой жүгүртүү жана ТӨМдөрдү ишке ашырууда жогорку аудит органдарынын ролу” темасында 3-диалогго катышышты.

Бул иш-чара Азербайжан Республикасынын Өкмөтүнүн, Парламентинин, эл аралык уюмдардын жана чет мамлекеттердин дипломатиялык корпусунун өкүлдөрү, ошондой эле Беларусь, Бразилия, Кувейт, Россия Федерациясы, Түркия жана Польша мамлекеттеринин Жогорку аудит жана контролдоо органдарынын жетекчилеринин катышуусунда өттү.

Мындан тышкары, жогорку аудит органдарынын делегациясынын жетекчилери, Азербайжан Республикасынын Парламентинин Төрагасы Сахиба Али кызы Гафарова жана Азербайжан Республикасынын Премьер-министри Али Хидаят оглы Асадов менен жолугушуу өткөрүлдү.

Панелдик талкуулардын жүрүшүндө Алмазбек Акматов Кыргыз Республикасынын Эсептөө палатасынын Туруктуу өнүктүрүү максаттарын ишке ашырууда, талдоодо жана аудитордук иш-чаралардын сапатын күчөтүүдө, методологиялык базаны өркүндөтүү, анын ишин тездетүү ролу жөнүндө, аудиттин эл аралык стандарттарына өтүү жана кызматкерлердин кесипкөйлүгүн өнүктүрүү реформалары боюнча айтып берди.

Ошондой эле Кыргыз Республикасынын Эсептөө палатасы менен Азербайжан Республикасынын Эсептөө палатасынын ортосунда Милдеттүү медициналык камсыздандыруу фондунда аудит жүргүзүү боюнча маселелер жана тажрыйба алмашуу боюнча жумушчу топтун жолугушуусу болуп өттү.

2023-жылдын 18-октябрында Кыргыз Республикасынын Эсептөө палатасынын аудитору Батиров Пардаали Ирандын Тегеран шаарында өткөн ECOSAI  Башкаруу кеңешинин 27-жыйынына жана ECOSAI Окутуу комитетинин 22-жыйынына катышты.

Сессиялардын жүрүшүндө ECOSAI ишмердүүлүгүнүн маселелери жана 2022-2023-жылдары өткөрүлгөн окуутуулар боюнча маалымат талкууланды. ECOSAI Башкаруучу кеңешинин отурумунун жыйынтыгында уюмдун 2022-2027-жылдарга стратегиялык планы бекитилди.

Маалымат үчүн: ECOSAI Башкаруу Кеңешинин (Экономикалык Кызматташтык Өлкөлөрүнүн Жогорку Аудит Институттарынын Уюму) курамына Кыргызстандын, Ирандын, Казакстандын, Пакистандын жана Түркиянын Жогорку аудит органдары кирет.

Кыргыз Республикасынын Эсептөө палатасынын түзүлгөндүгүнүн 27 жылдыгынын урматына, 2023-жылдын 16-октябрынан 18-октябрына чейин спорттун 5 түрү боюнча Эсептөө палатасынын Борбордук аппаратынын жана аймактык бөлүнүштөрүнүн кызматкерлеринин ортосунда спартакиада өткөрүлүдү.

Спартакиаданын салтанаттуу ачылышына Эсептөө палатасынын төрагасы, аудиторлор, кызматкерлер, курама командалар, ошондой эле күйөрмандар катышышты. Спартакиада спорттун төмөнкү түрлөрү боюнча өткөрүлдү: бильярд, волейбол, стол үстүндөгү теннис, шахмат, футбол. Ал эми 19-октябрда спартакиаданы жыйынтыктап, байгелүү орундарды алган командаларга, ошондой эле Эсептөө палатасынын мыкты кызматкерлерин сыйлоо аземи болду. Сыйлоо аземинде Эсептөө палатасынын төрагасы Алмазбек Акматов эмгек жамааттын кесиптик майрамы менен куттуктап,  өлкөдө финансылык контролдоонун таасирдүү системасын түзүүгө жана финансылык контролдоонун деңгээлин жогорулатууга кошкон салымы маанилүү экендигин белгилеп, байгелүү орундарды алган командаларга жана Эсептөө палатасынын мыкты кызматкерлерине сыйлыктарды тапшырды. Ал эми спорттук мелдештин жыйынтыгы боюнча төмөнкү командалар байгелүү орундарга ээ болду.

Волейбол боюнча мелдештин жыйынтыгы:

1-орун - КР Эсептөө палатасынын Ош ш., Ош, Жалал-Абад жана Баткен областтары боюнча аймакттык бөлүнүшү.

2-орун - КР Эсептөө палатасынын Борбордук аппараты.

3-орун - КР Эсептөө палатасынын Бишкек шаары, Чүй жана Талас областтары боюнча аймактык бөлүнүшү.

Шахмат боюнча мелдеште:

1-орун Абдыманапов Калынур

2-орун Асылбеков Бакыт

3-орун Осмонов Чолпонбек

Футбол боюнча мелдеште:

1-орун - КР Эсептөө палатасынын Ысык-Көл жана Нарын областтары боюнча аймактык бөлүнүшү.

2-орун - КР Эсептөө палатасынын Борбордук аппараты.

3-орун - КР Эсептөө палатасынын Ош ш., Ош, Жалал-Абад жана Баткен областтары боюнча аймакттык бөлүнүшү.

Стол тенниси боюнча (мырзалар арасында)

1-орун Касымов Нурсултан

2-орун Адиев Эдилбек

3-орун Итигулов Кубан

Стол тенниси боюнча (айымдар арасында)

1-орун Осконбаева Жамиля

2 -орун Джумабаева Клара

3-орун Адамкулова Салтанат

Бильярд боюнча мелдеште:

1-орун Сакиев Мирлан

2-орун Адиев Эдил

3-орун Усупов Алмаз

Спартакиада спортту жана сергек жашоону даңазалоо жана жайылтуу, командалык духту түзүү, ошондой эле спартакиадага катышкан мыкты командаларды аныктоо максатында өткөрүлдү.

2023-жылдын 17-октябрында Кыргыз Республикасынын Эсептөө палатасынын Кеңешинин кезектеги жыйынында, Кыргыз Республикасынын Жаратылыш ресурстары, экология жана техникалык көзөмөлдөө министрлигине караштуу “Жаратылышты өнүктүрүү фонду” Коомдук фондунун ишине 2019-2022-жылдар аралыгына карата жүргүзүлгөн шайкештик  аудиттин жыйынтыктары тууралуу отчет каралды.

Кыргыз Республикасынын Жаратылыш ресурстары, экология жана техникалык көзөмөлдөө министрлигине караштуу “Жаратылышты өнүктүрүү фонду” Коомдук фондунда 810 млн 256,8 миң сомдук каржы бузуулары аныкталган, анын ичинде:

• Фонддун финансылык каражаттарын чыгымдоодо 51 млн 835,0 миң сом суммасындагы бузуулар жана кемчиликтер.
• Кыргыз Республикасынын айлана-чөйрөнү коргоо жана жаратылыш ресурстарын сактоо боюнча долбоорлорду/программаларды баалоо жана тандоо боюнча эксперттик комиссия, коммерциялык жана жеке ишкерлердин долбоорлорун каржылоону негизсиз жактырган, анын натыйжасында Фонд тарабынан 758 млн 421,8 миң сом каржыланган.

Аудиттин материалдарына укуктук баа берүү үчүн, Кыргыз Республикасынын Улуттук коопсуздук мамлекеттик комитетине жөнөтүлөт.

2023-жылдын 6-11-октябрь күндөрү Кыргыз Республикасынын Эсептөө палатасында кызматкерлердин Польшанын Жогорку Эсептөө органынын өкүлдөрү менен жумушчу жолугушуусу болуп өттү.  Иш-чара Кыргыз Республикасынын Эсептөө палатасы, Польшанын Жогорку аудит органы жана INTOSAI Өнүктүрүү демилгесинин ортосундагы кызматташтык жөнүндө макулдашуунун алкагында уюштурулду.
Бир жумага созулган жыйындын жүрүшүндө «Эсептөө палатасынын стратегиялык башкаруусу» компонентинин алкагында бир катар негизги аспектилер каралып, кеңири талкууланды:
1. INTOSAI профессионалдык билдирүүсү жана стратегиялык башкаруу системасы – аталган теманын алкагында польшалык эксперттер өз билимдери жана тажрыйбалары менен бөлүштү, бул өз кезегинде биздин кызматкерлер үчүн системаны колдонуу ыкмаларын кеңири изилдөөгө мүмкүнчүлүк берди.
2. АЖОнун IFPP стратегиялык менеджменти – польшалык эксперттер бул маселе боюнча практикалык билимдерин сунушташты жана Кыргыз Республикасынын Эсептөө палатасында аны колдонууну талкуулашты.
3. Сапатты көзөмөлдөө, сапатты камсыздоо жана стратегиялык менеджмент – Польшадан келген эксперттер бул жааттагы тажрыйбалары менен кеңири тааныштырды, бул өз кезегинде иш-чаранын катышуучуларына аталган тема тууралуу толугурак маалымат алууга жол ачты.

11-октябрда Кыргыз Республикасынын Эсептөө палатасынын төрагасынын жана аудиторлорунун катышуусунда жыйынтыктар жана корутундулар чыгарылып, мындан аркы иш-чараларды уюштуруу жолдорун талкуулашты.
Кыргыз Республикасынын Эсептөө палатасынын төрагасы Алмазбек Акматов Польшанын Жогорку аудит органынын өкүлдөрүнө өлкөдөгү аудитордук ишмердүүлүктү баалоого жана өнүктүрүүгө кошкон зор салымы үчүн ыраазычылык билдирди. Ал ошондой эле бул жаатта эл аралык кызматташтыктын жана билим алмашуунун маанилүүлүгүн белгиледи.
Аталган жолугушуу Кыргыз Республикасынын Эсептөө палатасынын ишинин потенциалын жогорулатуу жана эл аралык стандарттарды киргизүү боюнча үч тараптуу Кызматташуу жөнүндө макулдашууну ишке ашыруу боюнча эки АЖОнун ортосундагы кызматташуунун башталышы болду.

Кыргыз Республикасынын Эсептөө палатасынын Ысык-Көл жана Нарын областтары боюнча аймактык бөлүнүшү тарабынан аудитордук иш планына ылайык,  Ысык-Көл облусун өнүктүрүү фондун башкаруу боюнча дирекциясында 2019-2022-жылдар аралыгына (4 жыл үчүн: 2019-жыл, 2020-жыл, 2021-жыл, 2022-жыл) карата бюджеттин аткарылышына жана ишине шайкештик аудит жүргүзүлдү.

Жүргүзүлгөн аудиттин жыйынтыгы менен аныкталган баардык финансылык бузуулардын жалпы суммасы 665867,4 миң сомду түзгөн, анын ичинен:

• Кыргыз Республикасынын бюджеттик тутумундагы бюджеттерди аткаруудагы бузуулар жана кемчиликтер   310928,9 миң сом;
• мүлктү пайдалануудагы бузуулар жана кемчиликтер 163448,9 миң сом;
• эсеп жана отчеттуулук тартибин бузуулар 163572,4 миң сом;
• мамлекеттик сатып алуулар чөйрөсүндө мыйзамды бузуулар  27917,2 миң сом. 

Аудит учурунда калыбына келтирүүгө тийиш болгон 249047,0  миң сомдун ичинен 152596,1 миң сому өндүрүлгөн. Жалпы 17  жол-жоболук бузуулар аныкталган.

Аудиттин жыйынтыгы Ысык-Көл облусун өнүктүрүү фондун башкаруу боюнча дирекциясынын жетекчилигинин, бөлүм башчыларынын жана финансы кызматкеринин катышуусу менен аймактык бөлүнүштүн отурумунда каралган. Жүргүзүлгөн аудиттин жыйынтыгы боюнча Кыргыз Республикасынын Президентинин Ысык-Көл облусундагы ыйгарым укуктуу өкүлүнө Отчет, сунуш; аудит объектисине аныкталган каржы бузууларды жана кемчиликтерди жоюу боюнча Жазма буйрук, сунуш жөнөтүлгөн.

  КРУКМК Ысык-Көл областы боюнча башкармалыгына укуктук баа берүү үчүн төмөнкүлөр жиберилген:

• Ысык-Көл облусун өнүктүрүү фондун башкаруу боюнча дирекциясында 2019-жылдын  1-январынан тартып 2022-жылдын 31-декабрына чейинки  мезгил аралыгына карата (4 жылга ) бюджеттин аткарылышына жана ишине  жүргүзүлгөн шайкештик  аудиттин жыйынтыгы боюнча Отчет;
•   “Covid-19” коронавирус пандемиясы учурунда Балыкчы шаарынын тургундарына  8750 кг (175 мешок) ун азыктарын 275,6 миң сомго (жабдуучу “Дөөлөт Трейдинг” ЖЧКсы) жана 423,5 мин сомго (жабдуучу жеке ишкер “А.Н. Бектурганов”) тамак-аш азыктарын тастыктоочу иш кагаздары жок таратылгандыгы боюнча материалдар;
•  К. Жантөшев атындагы Ысык-Көл областтык драмалык театрына материалдык – техникалык базасын чыңдоого (жабдуучу “Вертекс Ком” ЖЧКсы) 750,0 миң сомго Кыргыз Республикасынын “Мамлекеттик сатып алуулар жөнүндө” Мыйзамынын талаптары аткарылбастан, техникалык спецификацияга жооп бербеген кичиавтобус сатылып алынгандыгы боюнча материалдар.

2023-жылдын 28-сентябрында Кыргыз Республикасынын Эсептөө палатасынын аппарат жетекчиси Нурпаис Осмонов Азия өнүктүрүү банкынын (АӨБ) миссиясынын башчысы, Филиппиндин Манила шаарында жайгашкан АӨБнын башкы кеңсесинин мамлекеттик башкаруу боюнча башкы адиси Анжум Исрар менен жолугушту.

Жолугушууда АӨБ тарабынан Кыргыз Республикасына көрсөтүлүп жаткан "Кыргыз Республикасында мамлекеттик башкарууну бекемдөө жана коррупцияга каршы күрөшүү" техникалык жардамын ишке ашыруунун жүрүшүн жана мындан аркы кызматташуунун келечегин талкуулашты.

Иш чаранын жыйынтыгында, катышуучулар республиканын мамлекеттик башкаруу институттарын мындан ары өнүктүрүү үчүн, Кыргыз Республикасынын Эсептөө палатасы менен АӨБ ортосундагы эки тараптуу кызматташуунун маанилүүлүгүн белгилешти.

2023-жылдын 27-сентябрында Кыргыз Республикасынын Эсептөө палатасынын төрагалыгы астында Көз карандысыз мамлекеттердин кызматташтыгына мүчө мамлекеттеринин мамлекеттик аудиттин жогорку органдарынын жетекчилеринин Кеңешинин ХХ сессиясы видео-байланыш аркылуу болуп өттү. Иш чара “Мамлекеттик аудиттин көз карандысыздыгын камсыз кылуу” темасынын алкагында өткөрүлдү.

Сессиянын жүрүшүндө мамлекеттик башкаруунун жогорку органдарынын көз карандысыздыгын камсыз кылуу маселелери талкууланды. Анда, Кыргыз Республикасынын, Казакстан Республикасынын, Азербайжан Республикасынын, Армения Республикасынын, Беларусь Республикасынын, Россия Федерациясынын, Тажикстан Республикасынын жана Өзбекстан Республикасынын мамлекеттик аудит органдарынын, ошондой эле КМШнын Аткаруу комитетинин жетекчилери баяндама жасашты.

Сессиянын жыйынтыгы боюнча XX сессиянын резолюциясы жана чечими кабыл алынып, ошондой эле Көз карандысыз мамлекеттер шериктештигине (КМШ) мүчө мамлекеттердин мамлекеттик аудиттин (финансылык контролдоонун) жогорку органдарынын жетекчилеринин Кеңешинин XX жана XXI сессияларынын ортосундагы мезгил аралыгына иш планы бекитилди.

Кыргыз Республикасынын Эсептөө палатасынын Ош шаары, Ош, Жалал-Абад жана Баткен областтары боюнча аймактык бөлүнүшү, Жалал-Абад областынын Таш-Көмүр шаарынын социалдык экономикалык өнүгүүсүн талдоо жана 2021-2022-жылдар аралыгына жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын бюджетинин түзүлүшүнө жана анын аткарылышына шайкештик аудити жүргүзүлгөн.

Аудитке шаардык мамлекеттик администрациясы, Кыргыз Республикасынын финансы министрлигинин Таш-Көмүр финансы башкармалыгы, Таш-Көмүр шаарынын айыл өкмөттөрү, шаардагы өз алдынча башкаруу органдарынын муниципалдык ишканалары камтылды. Аудиттин жыйынтыгы менен жалпысынан 5612,1 миң сомдук финансылык бузуулар аныкталды, анын ичинен ордуна коюлууга тийиш болгон финансылык бузуулар 1126,1 миң сом, аудит учурунда ордуна коюлганы 120,3 миң сом, ордуна коюлбаганы 1005,8 миң сомду түздү, бузуулардын классификатору боюнча:

– бюджетке төлөмдөрдү эсептөөнүн тууралыгы, толуктугу жана өз учурунда төлөнүшү, туумдарды жана айып пулдарды эсептөө жана төлөө, контролду жүргүзүү боюнча чаралардын көрүлбөгөнү 3,3 миң сом, толук ордуна коюлууга тийиш, аудит учурунда ордуна коюлган жок;

– кызматкерлердин эмгегине акчалай түрдөгү жана башка төлөмдөр боюнча ченемден ашыкча чыгымдар (кызматтык акыларды, үстөк акыларды негизсиз көтөрүү, ашыкча штат бирдигин кармоо, негизсиз берилген сыйлык жана башка кошуп төлөөлөр) 4582,9 миң сом, андан ордуна коюлууга тийш болгон сумма 118,5 миң сом, толук ордуна коюлган;

– курулуш иштеринин көлөмүн жана баасын негизсиз жогорулатуу 995,9 миң сом, толук ордуна коюлуууга тийиш, ордуна коюлган жок;

– товардык материалдык баалуулуктардын жана акча каражаттарынын нормадан ашыкча чыгымдалышы 21,6 миң сом, ордуна коюлууга жатпайт (күйүүчу майлар, электр энергиясына салынган жазаналар);

– эмгек акы, сапар чыгымы, пособие, компенсация жана башка төлөөлөрдү жүргузүүдөгу бузуулар 8,4 миң сом, толук калыбына келтирилүүгө жатат, 1,8 миң сом калыбына келтрилген, 6,6 миң сом калыбына келтирилген жок.

Кыргыз Республикасынын Эсептөө палатасынын Ош шаары, Ош, Жалал-Абад жана Баткен областтары боюнча аймактык бөлүнүшү, Жалал-Абад шаарынын социалдык экономикалык өнүгүүсүн талдоо жана 2021-2022-жылдар аралыгына жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын бюджетинин түзүлүшүнө жана анын аткарылышына шайкештик аудити жүргүзүлгөн.

Аудитке Жалал-Абад шаардык Кеңеши, Жалал-Абад шаарынын мэриясы, Кыргыз Республикасынын Финансы министрлигинин Жалал-Абад финансы башкармалыгы жана Жалал-Абад шаардык мэриясына караштуу бюджеттик мекемелер жана муниципалдык ишканалар камтылды. Аудиттин жыйынтыгы боюнча жалпысынан – 4228,9 миң сомдук финансылык четтөөлөр (бузуулар) аныкталды, анын ичинен ордуна коюлууга тийиш болгон финансылык бузуулар 4173,1 миң сом, аудит учурунда ордуна коюлганы 1923,2 миң сом, ордуна коюлбаганы 2249,9 миң сомду түздү, бузуулардын классификатору боюнча:

– бюджетке төлөмдөрдү эсептөөнүн тууралыгы, толуктугу жана өз учурунда төлөнүшү боюнча,алар боюнча туумдарды жана айып пулдарды эсептө жана төлөө боюнча контролду жүргүзүү боюнча чаралардын көрүлбөгөнү 772,0 миң сом, толук ордуна коюлууга тийиш, аудит учурунда 50,4 миң сом ордуна коюлган;

– бюджетке милдеттүү төлөмдөрдүн чегерилбеши (өз учурунда эмес жана толук эмес чегерүү) 18,9 миң сом, толук ордуна коюлууга тийиш, ордуна коюлган жок;

– курулуш иштеринин көлөмун жана баасын негизсиз жогорулатуу 2820,6 миң сом, толук ордуна коюлуууга тийиш, аудит убагында 1331,2 миң сом калыбына келтирилген, андан бюджетке 20,0 миң сом, мекемеге 1311,2 миң сом;

– товардык материалдык баалуулуктардын жана акча каражаттарынын нормадан ашкча чыгымдалышы 55,8 миң сом, ордуна коюлууга жатпайт (күйүүчу майлар);

– негизги каражаттардын кириштөө тартибин бузуу, белгиленген тартипте бухгалтердик эсепке алынбай калган, кириштелбеген мамлекеттик (муниципалдык) мүлктөрдүн болушу 11,3 миң сом, аудит учурунда мекемеге калыбына келтирилди;

– товардык материалдык баалуулуктарды, акча каражаттарды ннегизсиз чыгымдоо 5,3 миң сом, ордуна коююлган жок.

– эмгек акы, сапар чыгымы, пособие, компенсация жана башка төлөөлөрдү жүргузүүдөгу бузуулар 14,7 миң сом, толук калыбына келтирилүүгө жатат, калыбына келтирилген жок;

– мамлекеттик сатып алуулардагы башка бузуулар 530,3 миң сом,  бул сумма толук ордуна коюлду, анын ичинен республикалык бюджетке 117,1 миң сом, мекемеге 413,2 миң сом.

Кыргыз Республикасынын Эсептөө палатасынын Ош шаары, Ош, Жалал-Абад жана Баткен областтары боюнча аймактык бөлүнүшү, Ош областынын Алай районунун социалдык экономикалык өнүгүүсүн талдоо жана 2021- 2022-жылдар аралыгына жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын бюджетинин түзүлүшүнө жана анын аткарылышына шайкештик аудити жүргүзүлгөн.

Аудитке райондук мамлекеттик администрациясы, Кыргыз Республикасынын финансы министрлигинин Алай финансы башкармалыгы, Алай районунун айыл өкмөттөрү, райондогу өз алдынча башкаруу органдарынын муниципалдык ишканалары камтылды.

Аудиттин жыйынтыгы менен жалпысынан 6687,5 миң сомдук финансылык бузуулар аныкталды, анын ичинен ордуна коюлууга тийиш болгон финансылык бузуулар 5962,0 миң сом, аудит учурунда ордуна коюлганы 3664,7 миң сом, ордуна коюлбаганы 2297,3 миң сомду туздү, бузуулардын классификатору боюнча:

– бюджетке төлөмдөрдү эсептөөнүн тууралыгы жана өз учурунда төлөнүшү, туумдардын жана айып пулдарды эсептөө жана төлөө, контролду жүргүзүү чараларын көрүлбөшү (бюджетке жана СФ кошумча эсептөөлөр) 161,8 миң сомду түзгөн, аудит учурунда 159,0 миң сом ордуна коюлган, ордуна коюлбаганы 2,8 миң сом;

– бюджеттик каражаттарды максатсыз пайдалануулар 20,6 миң сом, толук ордуна коюлууга тийиш, ордуна коюлду;

– курулуш иштеринин көлөмун жана баасын негизсиз жогорулатуу жалпы 1576,9 миң сом, толук ордуна коюлуууга тийиш, ордуна коюлган жок;

– муниципалдык кызмат көрсөтүүдөгү бузуулар 235,2 миң сом, ордуна коюлууга жатпайт (ишкана мекемелер менен коммуналдык кызмат көрсөтүү боюнча (тазалык) келишимдер түзүлбөстөн кызмат көрсөтүлгөндүктөн кирешелердин түшпөй калышы);

– товардык материалдык баалуулуктардын жана акча каражаттарынын нормадан ашыкча чыгымдалышы 127,5 миң сом, анын ичинен 41,6 миң сому ордуна коюлууга жатат, ордуна коюлган жок;

– кызматкерлердин эмгегине төлөө жана акчалай түрдөгү жана башка төлөмдөр боюнча ченемден ашык чыгымдар 459,2 миң сом, андан ордуна коюлууга тийиш болгон сумма 54,8 миң сом, 53,8 миң сом ордуна коюлган;

– негизги каражаттардын кириштөө тартибин бузуу, белгиленген тартипте бухгалтердик эсепке алынбай калган, кириштелбеген мамлекеттик (муниципалдык) мүлктөрдүн болушу 235,4 миң сом, аудит учурунда мекемеге толук калыбына келтирилди;

– мамлекеттик (муниципалдык) мүлктүн жана мамлекеттик акча каражатынын кем чыгышы 17,9 миң сом, мекемеге калыбына келтирилди;

– тастыктоочу документтери жок туруп, мүлктү жана товардык материалдык баалуулуктарды эсептен чыгаруу жана мамлекеттик (муниципалдык) мүлктү мыйзамга ылайыксыз эсептен чыгаруу 17,7 миң сом, ордуна коюлду;

– дебитордук карыздарды бухгалтердик эсептен жашыруу 3835,3 миң сом, толук ордуна коюлууга тийиш, аудит учурунда 3160,3 миң сому мекеменин эсебине калыбына келтирилген.

Кенен маалымат...

Бүгүн, 2023-жылдын 16-сентябрда, КР Эсептөө палатасынын кызматкерлери жалпы элдик ишембиликке активдүү катышты.

КР Эсептөө палатасынын жалпы жамааты ишембиликтин алкагында Заречное айылынын өйдө жагынан баштап Таш-Дөбө айылына чейинки жолду таштандылардан тазалап чыгышты. Ал эми КР Эсептөө палатасынын Бишкек шаары, Чүй жана Талас областтары боюнча аймактык бөлүнүшү М. Горький атындагы паркты шыпырып, таштандылардан арылтты. Ошондой эле КР Эсептөө палатасынын Ош ш., Ош, Жалал-Абад жана Баткен областтары боюнча аймакттык бөлүнүшү да ишембиликке катышып, Ош менен Жалал-Абад областтары чектешкен жерди тазалашты.

Белгилей кетсек, КР Эсептөө палатасы шаардык жана республикалык ишембиликтердин активдүү катышуучусу болуп саналат.

Кыргыз Республикасынын Эсептөө палатасы тарабынан Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетине караштуу Кыргыз Республикасынын Социалдык фондунун 2022-жыл аралыгына карата бюджетинин аткарылышына жүргүзүлгөн аудиттин жыйынтыктарынын натыйжасында төмөндөгү финансылык тартип бузуулар,  бюджеттин резервдери жана жоготуулары, натыйжасыз пайдалнылган каражаттар аныкталды.  Атап айтканда: 2022-жылдын бюджетин аткарууда 536,8 млн. сомдук финансылык тартип бузуулар аныкталды,  анын ичинен 351,5 млн. сом ордуна коюлууга тийиш болсо ордуна коюлганы 349,4 млн. сомду түздү. Анын ичинен:

• республикалык бюджетке кайтарууга тийиш болгон каражаттар боюнча 349,4 млн. сом, ордуна коюлган;
• тастыктоочу документтерсиз төлөнгөн иш сапар чыгымдар боюнча 14,7 миң сом, ордуна коюлду;
• республикалык бюджетке  кайтарууга тийиш болгон каражаттардын калдыгына күнүмдүк калдыктарына эсептелген пайыздар түрүндө алынган 2,1 млн. сом киреше ордуна коюлган эмес.

Эмгек акыларга негизсиз төлөөлөр 8,1 млн. сом, анын ичинен:

• кызмат ордуна тийиштүү тартипте аттестация жүргүзбөй туруп төлөнгөн зыяндуулук үчүн төлөмдөр 2,7 млн. сом;
• кызматкерлердин эмгек өргүүсү үчүн төлөөдөгү финансылык бузуулар 5,4 млн. сом;
• республикалык бюджеттен каржыланган каражаттарды пайдаланууда «Банктык тейлөө төлөмдөрү» беренесине тиешелүү болгон пенсия жана жөлөкпулдарды жеткирүүгө «Кыргызпочтасы» МИ жана коммерциялык банктарга төлөнгөн чыгымдар өзүнчө каралбастан 177,0 млн. сомго «Социалдык камсыздоо боюнча жөлөкпул» беренеси боюнча каралган каражаттардын эсебинен жүргүзүлгөн.  

Кыргыз Республикасынын Эсептөө палатасынын Кеңешинин жыйынтыгы менен Кыргыз Республикасынын Финансы министрлиги тарабынан каржылык бузуулардын алдын алуу максатында, министрликке 526,4 млн сом өлчөмүндө сунуштама жөнөтүлдү.

КР Эсептөө палатасы тарабынан 2022-жыл аралыгына карата Кыргыз Республикасынын Экономика жана коммерция министрлигине караштуу Мамлекеттик мүлктү башкаруу боюнча фондунда республикалык бюджеттин киреше бөлүгүнүн жана бюджеттин аткарылышына шайкештик аудити жүргүзүлгөн.

Аудити жыйынтыгында, фонддо жалпысынын 75 мыйзамдарды жана укуктук ченемдик актылардын жоболорун бузуулары аныкталды. Аныкталган каржылык бузуулардын көлөмү 964 782,7 миң сомду түздү, анын ичинен:   124 023,5 миң сом калыбына келтирилүүгө тийиш болгон сумма, аудит убагында 1 020,8 миң сом калыбына келтирилди.

Кыргыз Республикасынын Эсептөө палатасынын каржылык бузуулардын классификатору боюнча бузуулардын структурасы төмөнкүдөй:

1. Кыргыз Республикасынын бюджеттик тутумунун бюджетинин долбоорун түзүүдө жана кароодо жол коюлган бузуулар: мыйзамдарды жана укуктук ченемдик актылардын жоболорун бузуулардын саны – 9, аныкталган каржылык бузуулардын көлөмү 610,5 миң сом, толугу менен калыбына келтирилүүгө тийиш.
2. Кыргыз Республикасынын бюджеттик тутумунун бюджеттерин аткаруудагы бузуулар жана кемчиликтер: мыйзамдарды жана укуктук ченемдик актылардын жоболорун бузуулардын саны – 27, аныкталган каржылык бузуулардын көлөмү 920 024,2 миң сом, анын ичинен:   110 962,3 миң сом калыбына келтирилүүгө тийиш, аудит убагында 504,2 миң сом калыбына келтирилди.
3. Мүлктү пайдалануудагы бузуулар жана кемчиликтер: саны – 11, аныкталган каржылык бузуулардын көлөмү 18 382,5 миң сом, анын ичинен:  10 567,2 миң сом калыбына келтирилүүгө тийиш, аудит убагында 389,1 миң сом калыбына келтирилди;
4. Эсепке алуу жана отчеттуулуктун тартибин бузуулар: саны – 15, аныкталган каржылык бузуулардын көлөмү 10 674,6 миң сом, анын ичинен:  1 883,5 миң сом калыбына келтирилүүгө тийиш, аудит убагында 127,5 миң сом калыбына келтирилди.
5. Мамлекеттик сатып алуулар жөнүндө мыйзам бузуулар: саны – 5, аныкталган каржылык бузуулардын көлөмү 15 090,9 миң сом.
6. Ченемдик укуктук актылардын жана эл аралык макулдашуулардын ченемдеринин коллизиялары жана жол-жоболук бузуулар: саны – 8, бул бөлүктө жол-жоболук бузуулар гана классификациялангандыктан акча-каражат түрүндө көрсөтүүгө мүмкүн эмес.

Кыргыз Республикасынын Эсептөө палатасы тарабынан Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлигине караштуу Милдеттүү медициналык камсыздандыруу фондунун 2022-жылга карата бюджеттин аткарылышына жүргүзүлгөн шайкештик аудиттин жыйынтыктарынын натыйжасында төмөндөгү финансылык тартип бузуулар, бюджеттин резервдери жана жоготуулары, рационалдуу эмес пайдаланылган каражаттар аныкталды. Атап айтканда, саламаттык сактоо уюмдарында:

Финансылык тартип бузуулар:

147 793,3 миң сомдук финансылык тартип бузуулар аныкталды, анын ичинен: 50 361,3 миң сом ордуна коюлууга тийиш болсо, ордуна коюлганы 31 337,7 миң сомду түздү. Анын ичинен:

Акча каржаттарынан жана товардык материалдык баалуулуктардан жетишпестиктер 422,2 миң сомду түздү, анын ичинен:

• акча каржаттарынын жетишпестиги 6,6 миң сом, ордуна коюлган;
• товардык материалдык баалуулуктардын жетишпестиги 415,6 миң сомду түзөт, аудиттин жыйынтыгында 371,5 миң сом ордуна коюлду, 44,1 миң сом ордуна коюлган эмес.

Каражаттарды чыгымдоодогу бузуулар жана кемчиликтер 144 992,9 миң сомду түзөт. Анын ичиенен: 47 560,9 миң сом ордуна коюлууга тийиш болсо, ордуна коюлганы 29 728,1 миң сомду түзөт. Анын ичинен:

• эмгек акыларга негизсиз төлөөлөр 96 620,3 миң сом;
• 143,6 миң сомдук материалдык баалулуктарды, акча каражаттарды негизсиз чыгымдоолорго жол берилгендиктери аныкталды жана 143,6 миң сом толугу менен ордуна коюлду;
• 1003,8 миң сомдук сапар чыгымдарынан негизсиз чыгымдоолорго жол берилгендиги аныкталды;
• курулуш-монтаждоо иштеринин көлөмүн көтөрмөлөө 4 939,2 миң сомду түздү;
• 13 481,4 миң сомдук Бюджеттик каражаттарды максатсыз пайдаланууларга жол берилгендиктери аныкталды: анын ичинен 4,5 миң сому ордуна коюлуп, 13476,9 миң сом ордуна коюлган эмес;
• 28 804,6 миң сомдук жашырылган дебитордук жана көтөрмөлөнгөн кредитордук карыздарга жол берилгендиктери аныкталды. Анын ичинен:  28 804,6 миң сом ордунга коюлууга тийиш, 28 231,4 миң сом ордуна коюлган жана 573,2 миң сом ордуна коюлган эмес;
• бюджеттин кошумча эсептелинген кирешелери 2 378,2 миң сомду түздү, анын ичинен: 1 231,5 миң сому ордуна коюлган жана 1 146,7 миң сому ордуна коюлган эмес.

Бюджеттин резервдери жана жоготуулары:

Урматтуу мекендештер! Сиздерди Кыргыз Республикасынын Эгемендүүлүк күнү менен чын дилимден куттуктайм! Бул майрам Кыргыз Республикасынын мамлекет катары эркиндигинин жана кубаттулугунун символу болуп эсептелинет. Эгемендигибиз — ата-бабалар кылымдар бою күрөшүп, жанын берип, канын төгүп жүрүп бизге калтырган ыйык мурасыбыз. Өлкөбүз эгемендүүлүктү алган күндөн бери башынан көп кыйынчылыктарды өткөрдү, ага карабастан  ар бир жолу кыргыз эли туруктуу, сабырдуу жана улуу калк экенин далилдеп келет. Эгемендүүлүктү көздүн карегиндей сактап, өлкөбүздүн өсүп-өнүгүшүнө жана гүлдөшүнө салымыбызды кошолу.
Биз биргелешкен күч-аракет жана ак эмгек менен, Кыргызстандын улуу тарыхын жана анын ар тараптуу өнүгүүсүн улайбыз деп ишенем.

Бул маанилүү күндө Сиздерге бакубат турмуш, чың ден-соолук жана туруктуулук каалайм. Ар бириңиздердин үйүңүздөрдө ар дайым тынчтык жана ынтымак болсун.
Урматтоо менен, Эсептөө палатасынын төрагасы Алмазбек Акматов

2023-жылдын 23-августунда Кыргыз Республикасынын Эсептөө палатасынын Бишкек шаары, Чүй жана Талас областтары боюнча аймактык бөлүнүшүнүн Коллегиясында 2022-жыл аралыгына карата Жайыл районунун жергиликтүү бюджеттеринин түзүлүшүнө жана аткарылышына, муниципалдык ишканаларынын ишине жана республикалык бюджеттеги айрым мекемелердин бюджетинин аткарылышына жүргүзүлгөн шайкештик аудиттин материалдары каралды.

Жайыл районунун жергиликтүү бюджетине жүргүзүлгөн аудиттин жыйынтыгында - 3 млн  660,9 миң сом финансылык бузуулар аныкталган, анын ичинде:

 - каражаттарды сарптоодогу бузуулар жана кемчиликтер - 2 784,8 миң сом, алардын ичинен: 

• эмгек акыны негизсиз төлөөлөр -1 578,7 миң сом;
• материалдык баалуулуктарды жана акча каражаттарын, анын ичинде эсепке берме суммалардын негизсиз эсептен чыгарылышы - 9,5 миң сом;
• курулуш-куроо иштеринин көлөмдөрүнүн жогорулатылышы – 305,9 миң сом;
• мамлекеттик каражаттарды максатсыз пайдалануу - 66,5 миң сом;
• эсеп боюнча жашырылган дебитордук жана жогорулатылган кредитордук карыз -890,7 миң сом;

 - бюджеттин кошумча чегерилген кирешелери - 455,0 миң сом, алардын ичинен;

•  салык жана бажы мыйзамдарын бузуу - 93,1 миң сом;
•  бюджетке которулууга тийиш болгон ижара акысы - 361,9 миң сом.

- Соцфонддун кошумча чегерилген кирешелери - 421,1 миң сом.

Аныкталган бюджеттин резервдери жана жоготуулары - 7 982,3 миң сом, анын ичинде:

• эмгек акыны төлөөдөгү мыйзам бузуулар - 598,5 миң сом;
• Кыргыз Республикасынын Өкмөтү, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары жана башка органдар тарабынан колдонуудагы мыйзамдарга карама – каршы келген чечимдердин кабыл алынышына, бюджетти түзүүдө, анын киреше бөлүгүнүн көрсөткүчтөрүн төмөндөтүүгө жана чыгаша бөлүгүнүн көрсөткүчтөрүн жогорулатууга байланыштуу салык, бажы жана башка төлөмдөр жана бюджеттин чыгаша бөлүгү боюнча бюджеттин жоготуулары – 6 123,8 миң сом;
• бюджеттин башка резервдери жана жоготуулары – 1 260,0 миң сом.

Аныкталган рационалдуу эмес пайдаланылган каражаттар – 1 263,2 миң сом, анын ичинде:

• ТМБ нормативден ашыкча запастары жана эсетеги каражаттар-1 263,2 миң сом.

Жайыл районунун бардык аудит жүргүзүлгөн мекемелерине, уюмдарына жана ишканаларына аныкталган финансылык бузууларды жана кемчиликтерди жоюу үчүн жазма буйруктар жөнөтүлгөн.

Коллегиянын чечимине ылайык, тиешелүү айылдык кеңештерге карап чыгуу үчүн аудиттин жыйынтыктары жөнүндө маалыматтар жиберилген.

Кыргыз Республикасынын Эсептөө палатасынын Ош шаары, Ош, Жалал-Абад жана Баткен областтары боюнча аймактык бөлүнүшү, Лейлек районунун социалдык-экономикалык өнүгүүсүн талдоо жана 2021-2022-жылдарга карата жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын бюджетинин түзүлүшүнө жана анын аткарылышына шайкештик аудит жүргүзгөн.

Аудитке райондук мамлекеттик администрациясы, Кыргыз Республикасынын финансы министрлигинин Лейлек башкармалыгы, Лейлек районунун айыл аймактары, Раззаков шаар мэриясы, райондогу өз алдынча башкаруу органдарынын муниципалдык ишканалары камтылды.

Аудиттин жыйынтыгы менен, жалпысынан – 4790,3 миң сомдук каржылык бузуулар аныкталды. Жалпы каржылык бузуулардын ичинен: товардык материалдык баалуулуктардын жетишпестиктери – 13,4 миң сом, каражаттарды сарптоодогу чектен чыгуулар жана кемчиликтердин жалпы суммасы – 4445,0 миң сом, анын ичинен:

• эмгек акыларды негизсиз төлөөлөр – 470,4 миң сом;
• материалдык баалуулуктарды, акча каражаттарын, жоопкерчилике берилген каражаттарды негизсиз эсептен чыгаруулар – 141,4 миң сом (андан сапар чыгымдарын ашыка төлөөлөр 27,5 миң сом);
• курулуш иштерине кошуп жазуулар –1819,8 миң сом;
• максатсыз чыгымдар – 120,4 миң сом;
• дебитордук карыздарды эсептен жашыруу жана кредитордук карыздарды эсепте ашыкча көрсөтүү – 1893,0 миң сом;
• бюджетке кошумча эсептөөлөр – 243,5 миң сом;
• Кыргыз Республикасынын Социалдык фондуна кошумча эсептөөлөр – 88,4 миң сом.

Жалпы аныкталган – 4790,3 мин сом каржылык бузуулардын ичинен ордуна коюлууга тийиш болгону – 4344,0 миң сом, аудиттин жүрүшүндө – 1657,1 миң сом ордуна коюлду. Ал эми ордуна коюлбаган сумма – 2686,9 миң сомду түзөт.

Андан сырткары – 340,9 миң сомго бюджеттик жоготуулар жана резервдер аныкталган, анын ичинен:

• товардык-материалдык баалуулуктарды нормадан ашыкча сарптоолор – 29,7 миң сом;
• ижара акы боюнча дебитордук карыздарды пландан азайтуу – 135,4 миң сом;
• башка резервдер жана жоготуулар – 175,5 (эл.эн.штраф, КБФ жерлерин ижарага акылары, ж.б.).

Лейлек районунун Кең-Талаа айыл өкмөтүндөгү – 618,0 миң сомдук курулуш иштерине кошуп жазуулар, Разаков шаар мэриясына караштуу муниципалдык менчик Департаментиндеги – 957,9 миң сомдук ижара боюнча өндүрүлбөгөн дебитордук карыздар боюнча материалдар, укуктук баа берүү үчүн, укук коргоо органдарына жиберилди.

2022-жылы мамлекеттик сатып алуулар чөйрөсүндөгү мыйзамдардагы олуттуу өзгөрүүлөргө байланыштуу, 2023-жылдын 08-августан 10-августка чейин, USAID тарабынан каржыланган Фискалдык жоопкерчилик жана туруктуу соода долбоорунун (FAST USAID) колдоосу менен Кыргыз Республикасынын Эсептөө палатасынын кызматкерлери үчүн "Мамлекеттик сатып алуулар жөнүндө" "Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын негизги талаптары" деген темада тренинг өткөрүлдү.

Тренер эксперт, Кыргыз Республикасынын Финансы министрлигинин Окуу борборунун тренери, FAST USAID долбоорунун мамлекеттик сатып алуулар боюнча консультанты – Абдымомунова Сайна болду.

Тренингдин жүрүшүндө Кыргыз Республикасынын Эсептөө палатасынын кызматкерлерине мамлекеттик сатып алуулар системасындагы инновациялар, мамлекеттик сатып алууларды пландаштыруудан контракттык башкарууга чейинки этаптары, сунуштарды баалоонун түрлөрү, апелляциялык механизми, ошондой эле, “Тандоо” электрондук каталогду колдонуу тууралуу маалымат берилди.

Тренингдин катышуучулары мамлекеттик сатып алуулар чөйрөсүндөгү инновациялар боюнча актуалдуу маалыматтарды алып, талкуулашты, ошондой эле мамлекеттик сатып алуулар системасы боюнча өз ой-пикирлерин билдиришти. Андан тышкары мамлекеттик сатып алуулар аудитин жүргүзүүдө мамлекеттик сатып алуулардын инструменттерин жана механизмдерин колдонууну үйрөнүштү. Тренингдин практикалык бөлүгүндө кейс боюнча топтук талкуулар уюштурулду.

Жыйынтыгында катышуучулар мамлекеттик сатып алуулар системасын өркүндөтүү боюнча сунуштарын айтышып, тренингге катышуу сертификаттарын алышты.