2017-2023-жылдарга карата КР айыл чарба тармагын өнүктүрүү долбооруна натыйжалуулук аудити жүргүзүлдү
2024-жылдын 27-январында Кыргыз Республикасынын Эсептөө палатасынын Кеңешинин отурумунда, Айыл чарба министрлигине караштуу Суу ресурстары кызматынын долбоорлорун ишке ашыруу боюнча бөлүмү, Суу чарба объектерин куруу дирекциясынын, 2017-2023-жылдар аралыгына карата жүргүзүлгөн шайкештик аудиттин жыйынтыктары тууралуу отчету каралды.
“Айыл чарбасынын өндүрүмдүүлүгүн жана тамак-ашты жакшыртуу» долбоору” башталгандан тартып 38 000 миң АКШ доллар өлчөмүндө же долбоордун жалпы наркынын 100% өздөштүрүлгөн.
«Айыл чарбасынын өндүрүмдүүлүгүн жана тамак-ашты жакшыртуу» долбоору ишке ашырыла баштагандан бери 31 СПАда калыбына келтирүү (реабилитациялоо) иштери жүргүзүлдү (үнөмдөлгөн каражаттардын эсебинен долбоордун башында пландаштырылган 30 максаттуу СПАдан 1 СПАга көбүрөөк). Натыйжада жалпы аянты 64 632 га сугат жерлеринде калыбына келтирилген каналдардын узундугу 335,92 км жана тазаланган КДТ узундугу 7,65 км түздү, 110 гидропост жана 2 795 даана башка курулмалар курулган. Сугат суусуна жетүүгө 34 767 бенефициарлар (эл) мүмкүнчүлүк алды. Негизги иштердин түрлөрүнүн көлөмү (жер иштетүү, механикалаштырылган жана кол жумуштары (бетон, темир-бетон жана курама) 1 971 129 м³, башкача айтканда пландагы 1 971 129 м³ 100% түздү.
СПАлардын ирригациялык жана дренаждык системаларын өз убагында техникалык тейлөө үчүн 1,245 млн. АКШ долларына 32 даана экскаватор сатылып алынып, максаттуу СПАларга жеткирилип берилген. Эгерде долбоордук СПАлардын түшүмдүүлүгүн Кыргыз Республикасынын Улуттук статистика комитетинин расмий маалыматтары менен салыштыра турган болсок, анда түшүмдүүлүк айрым өсүмдүктөр (бакча, беде, сабиз, кант кызылчасы, буурчак өсүмдүктөрү) боюнча өлкөнүн деңгээлине туура келет.
Эгерде, 2018-жылы базалык баалоонун алкагында фермерлердин 28% гана сугат сууга жетүү мүмкүнчүлүгүнө толук ээ болсо, 2022-жылы (бул 2021-жылдын кургакчыл мезгилинен кийинки жыл) долбоордук участоктордон фермерлердин 53% жана чектеш участоктордон фермердик чарбалардын 37% жетүү мүмкүнчүлүгүнө ээ болушкан.
Кыргыз Республикасынын Финансы министрлиги менен Дүйнөлүк банктын ортосундагы Суу ресурстары чөйрөсүндөгү долбоорлордун портфелдерин талкуулоонун макулдашылган протоколуна ылайык, «Айыл чарбасынын өндүрүмдүүлүгүн жана тамак-ашты жакшыртуу» долбоорунун Өнүктүрүү Максатына жетишүү прогресси боюнча «канааттандырарлык» деп бааланды.
"Сарымсак" долбоордун ишке ашыруунун алкагында эл аралык конкурстук тооруктар өткөрүлгөн:
Келишимдин аткарылышынын натыйжасында 623 гектар жаңы сугат жери өздөштүрүлүп, 504 гектар жердин суу менен камсыз болушу жакшырган.
Суу чарба объекттерин куруу дирекциясы, реконструкциялоо боюнча белгиленген тапшырма толук аткарылган эмес, анткени курулуш графигинен артта калуу, каражаттын жетишсиз өздөштүрүлүшү, дүйнөлүк пандемия жана анын кесепеттери да белгиленген көрсөткүчтөрдүн аткарылбай калышына таасирин тийгизди. Бул жерде эң орчундуу себеби: Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн 2017-жылдын 21-июлу № 440-токтому менен 2017-2026-жылдарга Кыргыз Республикасынын ирригациясын өнүктүрүүнүн мамлекеттик программасына ылайык 29101,0 млн сом каралса, болгону 3986,6 млн сом өлчөмүндө каржыланган.
Андан сырткары, Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн 2017-жылдын 5-октябрындагы № 649-токтомунун негизинде түзүлгөн келишимге ылайык, Сууну пайдалануучулардын бирикмелери (ассоциациялары) калыбына келтирүү иштерине жумшалган каражаттын 25% жана аларга берилген техниканын жалпы наркынын 50% мамлекетке кайтарууга тийиш. Бирок, мөөнөтү жетип төлөм графигинен арта калып төлөнбөгөн сумма 38769,2 миң сомду түзгөн.
